8 marca to data międzynarodowego Dnia Kobiet, mającego na celu upamiętnić walki sufrażystek o prawa kobiet oraz docenić pracę i znaczenie kobiet na świecie. Jednak w tym roku Dzień Kobiet odbył się w trakcie ataku Rosji na Ukrainę i toczących się tam krwawych walk.
W ramach uczczenia miesiąca kobiet oraz poświęcenia ukraińskich bohaterów chciałabym przedstawić najsłynniejsze Ukrainki, które swoimi osiągnięciami przyniosły sławę i nadzieję zarówno swojemu narodowi jak i przyszłym pokoleniom kobiet.
Zdaje się, że najbardziej znaną Ukrainką jest Łesia Ukrainka (ukr. Леся Українка) ur. 25 lutego 1871 roku, zm. 1 sierpnia 1913, tak naprawdę Łarysa Kosacz, pisarka, tłumaczka oraz aktywistka feministyczna, społeczna i polityczna. Pisała dramaty, których jest około 20, w tym "Kasandra" czy "Don Juan ujarzmiony", wiersze, czyli tomik poezji "Na skrzydłach pieśni" z 1893 roku, "Myśli i marzenia" z 1899 i "Odgłosy" z 1902 oraz prozę. Tworzyła w języku ukraińskim, posługiwała się płynnie wieloma językami (tłumaczyła m. in. Homera czy Byrona na język ukraiński) i posiadała wysokie wykształcenie. Swój pseudonim przyjęła w 1884 roku podczas publikacji pierwszego wiersza. Cała jej rodzina miała wpływ na kulturę i rozwój społeczny Ukrainy - jej matka, brat i siostra również zajmowali się literaturą, jej wuj był historykiem i działaczem społecznym. Politycznie była związana z ideami socjalistycznymi - za przetłumaczenie "Manifestu komunistycznego" została objęta nadzorem politycznym. Jednym z ciekawszych aspektów jej twórczości jest neoromantyczny, mroczny jednak przedstawiający ukraińską siłę i nadzieję charakter jej wierszy podziwiany przez m. in. Iwana Franko oraz umiejscowienie jej dramatów - w różnych epokach historycznych, np. akcja "Kasandry" osadzona w czasach starożytności. Według niej dramaty lepiej przedstawiały problemy społeczno - etyczne, dlatego pod koniec życia rozwijała swoją twórczość w tym kierunku. Jej najsłynniejszym dziełem jest "Pieśń lasu", dramat opublikowany w 1912 roku inspirowany ukraińskimi wierzeniami i stworzeniami fantastycznymi opowiadający o walce pomiędzy rzeczywistością życia i pięknem sztuki - może przypominać nam szekspirowski "Sen nocy letniej" czy "Balladynę" Słowackiego. Łesia jest ikoną wolności i tożsamości Ukrainy już od XIX wieku.
Skoro mówimy o ikonach rewolucji, na pewno należy wspomnieć o Julii Tymoszenko. Tymoszenko jest jedną z twarzy rewolucji pomarańczowej na Ukrainie i pierwszą kobietą na stanowisku premiera Ukrainy. Posiada ona stopień kandydata (doktora) nauk ekonomicznych i opracowała ponad 50 prac naukowych. Będąc aktywnie zawodową matką dorobiła się wielkiego majątku i zajęła bardzo wysoką pozycję w ukraińskiej branży energetycznej, dzięki czemu nadal pozostaje jedną z najbogatszych osób w Ukrainie. Tymoszenko jest zaangażowana w życie polityczne Ukrainy od 1996 roku, w 2004 poparła kandydaturę Wiktora Juszczenki i czynnie wspierała rewolucję pomarańczową. Rewolucja pomarańczowa obaliła prokremlowskie rządy Wiktora Janukowycza w 2004 roku, kiedy wybory prezydenckie zostały sfałszowane na niekorzyść Wiktora Juszczenki popieranego właśnie przez Julię Tymoszenko. Ikoną tej rewolucji była Babcia Paraska, która pomimo braku doświadczenia w polityce w 2004 roku ubrana w pomarańczową kurtkę i pomarańczową chustę wspierała kandydaturę Wiktora Juszczenki protestując wraz z pomarańczową rewolucją w pierwszym szeregu na Majdanie Niepodległości w Kijowie. Babcia Paraska zmarła w 2010 roku, przy ostatnich wyborach prezydenckich zachęcając do głosowania właśnie na startującą Tymoszenko.
Niedawno na arenie politycznej coraz większy wpływ zaczęła zdobywać Olena Zelenska, żona teraźniejszego prezydenta Ukrainy, Wołodymyra Zelenskiego. Olena została uznana w liście 100 najbardziej wpływowych Ukraińców w 2019 roku zajmująć 30. miejsce. Z wykształcenia jest architektem, jednak pracowała najpierw jako autor scenariuszy dla kabaretu, później brała czynny udział w kampanii wyborczej swojego męża a za jego kadencji doprowadziła ona do reform w państwie (np. reformy żywieniowej w szkołach). Olena przemawiała na III, IV i V Ukraińskim Kongresie Kobiet i to dzięki niej zostało rozpoczęte przystąpienie Ukrainy do partnerstwa Biarritz. Teraz para prezydencka oznacza się wielkim poświęceniem i odwagą w czasie ataku Rosji na Ukrainę i zdobywa uznanie na arenie międzynarodowej i w mediach społecznościowych, gdzie obydwoje są aktywni przedstawiając realia wojny w Ukrainie, m. in. należy wspomnieć o otwartym liście pierwszej damy, który ona sama nazwała "świadectwem z Ukrainy" i gdzie opisała masowe mordy wojsk rosyjskich na ukraińskich cywilach, mówiąc o ponad setce zamordowanych dzieci ukraińskich.
Oprócz osiągnięć w polityce osiągnięcia i praca Ukrainek są ogromną częścią kultury narodu. Tutaj możemy wymienić genialne poetki takie jak Lina Kostenko, główna przedstawicielka grupy poetów z lat 60. nazywanych szistdesiatnykami, która wniosła do ukraińskiej liryki prądy awangardowe czy Ołena Telicha, reprezentantka praskiej szkoły i neoromantyków, związana z Polską entuzjastka ukraińskiej kultury i ukraińskiego nacjonalizmu. Najwybitniejszą modernistyczną poetką i członkinią Grupy Nowojorskiej (grupy poetów ukraińskich) jest Emma Andijewska, mocno związana ze swoją tożsamością ukraińską jest również malarką, przedstawicielką surrealistyczno-eksprejonistycznego andijewkizmu. Znaną przede wszystkim za przepiękne obrazy kwiatów malarką jest Kateryna Biłokur, która samodzielnie nauczyła się finezyjnie malować. Do ukraińskich motywów ludowych w swojej twórczości malarskiej, w tym malarstwie na ceramice czy hafcie odwoływała się Maria Prymaczenko, przedstawicielka prymitywizmu.
Konkurs Piosenki Eurowizji, zdaje się najbardziej oglądany program telewizyjny w Europie, w 2004 roku wygrała ukraińska piosenkarka, Rusłana Łyżyczko z piosenką "Wild dances". Piosenka zespołu Go_A "SHUM" z Kateryną Pavlenko jako wokalistką prezentowana na Eurowizji w 2021 roku wpisała się na długo w historię tego konkursu, m. in. dzięki cudownemu brzmieniu elektro-folklore, zaczerpniętym z ukraińskiej muzyki ludowej.
Zachęcamy do zagłębienia się w twórczość i osiągnięcia Ukrainek, które w swoich karierach odznaczają się przywiązaniem do swojego narodu, kultury, tradycji i języka, co wzbudza ogromny podziw i szacunek ze strony odbiorców.
Berenika Kowalska i Ivanna Dykovytska
Comments